Het belang van slaap 

Slaap bij honden en voornamelijk pups is van heel groot belang. Slaap zorgt ervoor dat het lichaam van jouw pupje verder kan ontwikkelen. Zowel fysisch (centraal zenuwstelsel, de hersenen, het immuunsysteem, spieren) als mentaal. Tijdens de slaap worden alle emoties van de dag en/ of gebeurtenissen verwerkt en kan het spreekwoordelijke emmertje leeglopen zodat jouw pup er na het slapen terug tegenaan kan. Indien jouw pup te weinig slaapt, zal het emmertje zich meer en meer vullen om uiteindelijk helemaal over te lopen. Net zoals bij mensen met een slaaptekort, zal jouw pup een korter lontje krijgen wat zich kan uiten in frustratie, angst en eventueel agressief gedrag. Ook de concentratie, zelfcontrole en de stressbestendigheid zakken, waardoor het aanleren van bepaalde zaken of zindelijk worden, moeilijker verlopen.

Wanneer een lichaam in chronische stress gaat door bijvoorbeeld slaaptekort, zal de overblijvende energie in zelfbehoud of overleven gestoken worden. Hierdoor zullen dieren zich minder goed lichamelijk verzorgen, omdat dit niet bijdraagt tot het overleven. Het lichaam zal daarentegen wel meer vet opslaan, voornamelijk in en rond de organen. Helaas, wanneer het lichaamsgewicht blijft stijgen, is er een verhoogd risico op diabetes. Ook de algemene immuniteit kan zakken. Het is dus niet vreemd dat de levensverwachting van honden met een chronisch slaaptekort lager is dan bij honden die een gezond slaappatroon hebben.

Een volwassen hond heeft minstens 10 tot gemiddeld 16u slaap/ etmaal nodig. Bij pups loopt dit zelfs op tot 18u. Het is hierbij wel belangrijk dat ze diep kunnen slapen en niet zoals de muizen in het meel. De oogjes open doen van zodra hij iets kleins hoort is niet de kwalitatieve slaap die jouw pups nodig heeft.  

Overweeg je om je pup of volwassen hond buiten te laten slapen? Weet dan dat honden die in huis slapen, 80% beter slapen dan honden die buiten slapen.

Hoe kan jij jouw pup helpen beter te slapen? 

Hoe schattig jouw hond of pup er ook uitziet terwijl hij aan het slapen is, laat hem op dat moment zeker met rust. Indien je dat niet doet (of de mogelijke kinderen die aanwezig zijn in huis), zal jouw hond leren dat hij op geen enkel moment gerust kan zijn. Hij zal leren om altijd op zijn hoede te moeten zijn, want je weet nooit of er iemand jouw veilige ruimte zal binnendringen terwijl je net nood hebt aan afstand en rust… En als je voortdurend op je hoede moet zijn, is je slaap zeker niet kwaliteitsvol.

Zelfstandig kunnen slapen is heel belangrijk om op lange termijn te kunnen doorslapen zonder jouw aanwezigheid, eender waar in huis. Om op dit punt te komen is het super belangrijk dat jouw pup zich veilig voelt in zijn nieuwe omgeving. Die veiligheid is hetgeen jij hem moet aanbieden. Het klinkt heel tegenstrijdig, maar dit betekent dat je je pup in eerste instantie niet alleen laat slapen. Als je pups in het nest zie slapen, dan liggen die als een hoopje op, onder en boven elkaar. Lekker warm en veilig. Als je je pup ophaalt, is het daarom not done om die zomaar de eerste dagen of weken alleen te laten slapen. Doe je dat wel, dan is de kans heel groot dat jouw pup getraumatiseerd raakt en verlatingsangst ontwikkelt.

Zolang jouw pup niet beseft dat het veilig is in zijn nieuwe leefomgeving, zal het hem niet lukken de slaap te vatten. Wees er dus voor hem als hij het nodig heeft. Hoe veiliger hij zich voelt, hoe makkelijker het zal zijn om op langere termijn alleen te slapen.

Opgelet, we zijn er absoluut geen tegenstander van dat jouw hond altijd op jouw slaapkamer slaapt, daar is niks mis mee. Maar het is wel belangrijk dat hij ook de rust kan vinden als je niet thuis bent.

Een nestdoekje kan helpen de overgang naar de nieuwe thuis makkelijker te maken. Dit is een doekje of knuffel die enkele dagen in het nest gelegen heeft en dus ook de geur van het nest met zich meedraagt. De nestgeur zou normaliter een rustgevend gevoel moeten geven. Ditzelfde rustgevende gevoel kan dus opgeroepen worden in de nieuwe leefomgeving van de pup als zijn nestdoekje aanwezig is. Je pup zal zich hierdoor minder gestresseerd voelen en makkelijker de slaap kunnen vatten.

Zorg dat de slaapplaats van jouw pup op een rustige plaats staat, maar wel in jullie nabijheid. Ondanks dat slapen een sociale activiteit is, is een rustige slaapplaats heel belangrijk om goed te kunnen slapen en door te slapen. Een plaats waar er dus voortdurend passage is, veel lawaai is of licht brandt, is niet de meest ideale plaats.

Idealiter bied je je pup of volwassen hond verschillende slaap- en rustplaatsen aan zodat hij zelf kan kiezen waar hij zich op een bepaald moment te rusten legt. Experimenteer ook met verschillende soorten ondergrond om op te liggen. Sommige pups verkiezen een dik en zacht kussen, anderen kiezen dan weer voor een dun matje. De ene kruipt graag onder een deken, de andere ligt graag opgerold, terwijl andere honden dan weer juist graag uitgestrekt of zelf op de rug slapen. Dan is een groter kussen wel interessant. Hou er ook rekening mee dat bijvoorbeeld oudere honden comfortabeler zijn met een hoger kussen dat gemaakt is van memory foam heeft zodat hun lichaam nog beter ondersteund wordt..

Een slaapplaats kan onder de tafel of zetel zijn, of ‘open en bloot’ in het midden van de leefruimte. Hoe meer keuzes je je pup heeft, hoe makkelijker en sneller hij een plekje zal vinden waar hij tot rust kan komen en hoe sneller je zelf zal begrijpen waar jouw pup nood aan heeft. Daaropvolgend kan je jouw pup een aantal gelijkaardige slaap- en rustplaatsen aanbieden.

Bij puppy’s (maar ook bij volwassen honden, en al zeker bij honden die een nieuwe thuis krijgen) is het belangrijk dat ze een vast ritme of schema hebben. Routine zorgt voor voorspelbaarheid wat op zijn beurt opnieuw ervoor zorgt dat jouw hond of pupje makkelijker de slaap kan vatten. Laat jouw pupje slapen na het eten, na het spelen, na het wandelen. De dag is net zoals voor kleine kinderen, gedaan rond 19u à 20u. Houd je pup dus niet wakker in de hoop dat hij daardoor zal doorslapen, want niks is minder waar. Als je pup in slaap valt rond 19u, laat hem dan ook slapen. Zet hem voor je zelf gaat slapen, nog even buiten voor een laatste plasje en leg hem dan terug te slapen. 

Leer te herkennen wanneer jouw pup oververmoeid is. Nogmaals, ga er niet van uit dat een oververmoeide pup beter zal slapen, integendeel. Een oververmoeide pup gaat in overdrive, krijgt zoomies (over en weer lopen zoals een kip zonder kop waarbij je niet meer tot je pup kan doordringen), heeft minder zelfcontrole waardoor hij harder kan bijten, blaffen,…  Anticipeer hierop. Wacht niet op het moment dat de stoppen doorslaan, maar geef je pup iets te doen waarvan hij rustig wordt. Kauwen of snuffelen zijn hier goede voorbeelden van. Speel dus zeker geen actieve spelletjes zoals trek- of apporteerspelletjes. 

Als jouw pup toch in overdrive gaat, straf hem dan zeker niet, maar stel jezelf de volgende vragen: ‘Wat heeft mijn pup vandaag allemaal gedaan?’ ‘Heeft hij spannende dingen beleefd?’ ‘Heeft hij dingen gedaan/ gezien. gehoord die hij nooit eerder heeft gedaan/ gezien/ gehoord?’ ‘Is er bezoek geweest waardoor de routing van mijn pup overhoop lag?’ ‘Ben ik te lang gaan wandelen?’ Stel jezelf deze vragen niet enkel over de voorbije dag, maar ook over de verschillende voorafgaande dagen. Want stress accumuleert, zeker als je pup te weinig slaapt. 

Tip! Als je pup op de ene dag iets spannends/ nieuw/ fysisch vermoeiend/… heeft meegemaakt, geef hem dan de volgende dag platte rust. Ga niet uit huis, maar laat hem bekomen in zijn eigen vertrouwde en veilige omgeving,  Geef hem iets te kauwen, bied een snuffelmat aan of strooi snoepjes in de tuin om alle prikkels te kunnen verwerken. 

Het is bewezen dat het kan helpen om rustige klassieke muziek te laten spelen om jouw hond rustiger te krijgen. Bij mijn jongste helpt het bijvoorbeeld om de lichten uit te doen. Dan laat ik een klein lichtje voor mezelf branden als ik nog beneden zit of ik kruip er zelf ook eens wat vroeger in.

En uiteraard, vergeet ’s nachts niet op te staan om jouw kleine spruit even buiten een plasje te laten doen. Maar daar hebben we het uitgebreid over in het hoofdstuk zindelijkheidstraining.

Wat te doen met een overprikkelde pup?

Pups zijn jong en moeten alles nog leren kennen. Hun hersenen staan ook volledig open om al die prikkels binnen te laten. Jij bent blij dat jouw pup thuis en zoals je overal hoort, moet je er zoveel mogelijk mee doen. Je wilt hem socialiseren, nieuwe mensen en honden leren kennen, naar verschillende plaatsen gaan, hem trainen, zindelijk maken, het huis leren kennen, samen vertrouwen opbouwen, en ga zo maar door. Best pittig voor zo een klein ding. En soms kan het eens te veel zijn. 

Hoe herken je een overprikkelde pup?

• Je pup zal rustelozer zijn, meer bewegen en kan moeilijk zijn (rust)plaats vinden.
• Een zoomie is niet uitgesloten: je pup rent van de ene kant van de kamer naar de andere kant, springt op en over alles… Vaak wordt hierdoor gedacht dat de pup nog vol energie zit, maar niks is minder waar.
• Je pup is moeilijk te bereiken, reageert niet meer op onder andere zijn naam, geeft geen aandacht meer. Je hebt het gevoel dat je je pup mentaal helemaal kwijt bent omdat hij in zijn eigen bubbel zit.
• Tijdens het wandelen is het mogelijk dat jouw pup harder begint te trekken, mogelijks in de leiband begint te bijten, tegen je opspringt of hapt in je benen en voeten.
• Mogelijke stresssignalen: tongelen (neus aflikken), geeuwen, pootje heffen, krabben, schudden,…
• Je pup zal sneller en harder bijten door het verliezen van de zelfcontrole.
• Sommige pupjes beginnen te rijden wanneer ze overprikkeld zijn. Anderen blaffen meer, happen, beginnen te slopen …
• Als jouw pup te weinig rust heeft gehad, dan kan zich dat later uiten in lichamelijke klachten en kan hij vatbaarder zijn voor ziektes

Hoe ga je nu om met een overprikkelde pup?

Het kan helpen om iets te geven om op te kauwen. Kauwen zorgt ervoor dat de frustraties wat wegvloeien. Je kan hem ook snoepjes laten zoeken in een snuffelmat, in een klein stukje van het gras of in een klein deel van het huis. Denk eraan dat het nog een pup is en dat je het dus niet te moeilijk mag maken. Hem opsluiten om hem rustig te krijgen zal jammer genoeg niet altijd werken. In tegendeel. Het kan er ook voor zorgen dat hij nog gefrustreerder raakt en begint te krijsen.

Begint hij zijn typische puppyrun of zoomie te krijgen (het doelloos rondcrossen doorheen het huis), laat hem dit doen op voorwaarde dat het niet langer dan 5 minuten duurt. Duurt het langer, grijp dan in. Je kan bijvoorbeeld snoepjes strooien, een kauwbeentje geven,… om de pup eventueel makkelijker tot rust te laten komen.

Is je pup overprikkeld? Denk dan eens na wat je die dag allemaal samen hebt gedaan. Misschien kom je tot het besluit dat het allemaal toch wat te veel en te intensief is geweest (dit kan gaan van drukke socialisatie maar ook naar een druk gezin dat voor de pup moeilijk te verwerken is). . Daarnaast is het belangrijk om zeker te zijn dat jouw pup geen pijn heeft. Sommige pups die ongemak ervaren kunnen “vervelend” gedrag gaan uiten. voorbeelden van ongemak kunnen zijn: buikpijn, spierpijn, groeipijn, pijn van de tandwisseling, … Anderzijds moet je ook bedenken of jouw pup dit gedrag vertoont wanneer hij honger krijgt of wanneer hij een hele dag weinig tot geen beweging gehad heeft.