We onderscheiden drie houdingen: neutraal, hoog en laag.

Wat is een neutrale houding?

Een neutrale houding is kenmerkend voor een ontspannen hond. Als de hond recht staat, zal de staart ‘los’ hangen. Dit wil zeggen dat de aanzet van de staart (het gedeelte waar de staat ‘uit’ het lichaam komt) in het verlengde van de rug ligt of lager. Indien de hond neerligt, zal dit veelal op zijn bil of in een volledige zijlig zijn.

De oren kunnen rechtop staan, maar zijn niet gespannen. Ze bewegen ook niet om bepaalde geluiden op te vangen of om te oriënteren.
De mond kan open zijn, maar de lippen zijn niet naar voren of achteren aangetrokken.

Als de hond oogcontact maakt, zal je een zachte blik en uitdrukking zien. Normaliter zal je geen oogwit zien en zal het lichaam ontspannen blijven.

Wat is een hoge houding?

Een hoge houding is kenmerkend voor een zelfzekere hond.

Hou er echter rekening mee dat dit een momentopname kan zijn en dat de hond een volgend moment een andere houding kan vertonen.
De staart wordt hoog gedragen. Dit wil zeggen dat de aanzet van de staart hoger is dan de ruglijn. Met andere woorden, je zal een ‘opstaande’ hoek zien tussen de ruglijn en de aanzet van de staart.
De oren staan gespannen en naar voor gericht, net zoals de borstkas. Het hoofd wordt hoger gedragen en de hond beweegt zijn lichaam stijf. Veelal kijkt hij je aan met een hard oog. Hierbij zie je vaak het oogwit 

Wat is een lage houding?

Een lage houding is kenmerkend voor een onzekere hond.

Ook dit kan opnieuw een momentopname zijn en kan de hond enkele seconden later een andere houding aannemen.

De staart wordt laag gedragen. Dit wil zeggen dat de aanzet van de staart lager ligt dan de ruglijn. Met andere woorden, je zal een ‘neerwaartse’ hoek zien tussen de ruglijn en de aanzet van de staart. Hierbij kan de staart als een klepel van een klok tussen de achterbenen hangen, maar kan hij evengoed helemaal aangetrokken zijn tot tegen de buik.

De oren zullen zijwaarts of naar achteren gedragen worden. 

De hond zal zich kleiner proberen maken waarbij hij ook zijn hoofd lager zal dragen. Hoe lager het lichaam van de hond hoe onzekerder en/ of angstiger hij is.
Oogcontact wordt vermeden door weg te kijken van de tegenpartij. 

De ogen zullen groter lijken omdat het voorhoofd naar achter wordt getrokken

en de pupillen groter zijn.   

Kalmerende signalen of conflictsignalen

Als we dan alles eens in zijn geheel gaan bekijken zijn deze signalen in de agressieladder gegoten.  Deze is dan ingedeeld in kleuren waarbij groen zegt dat het oke is, oranje waarbij het echt wel spannend wordt voor de hond en rood dat hij duidelijk gaat zeggen dat er afstand moet genomen worden. Dat de hond zich bedreigt voelt en indien het nodig vindt zich gaat verdedigen.

Kalmerende signalen worden door de honden gebruikt om aan te geven dat ze een bepaalde situatie/ context spannend vinden en willen hiermee ook een mogelijk conflict vermijden door zichzelf en de omgeving te kalmeren. Deze signalen worden gegeven VOOR het eventuele conflict. Het grote probleem dat wij als gedragsbegeleiders zien, is dat deze signalen veel te weinig herkend en dus ook niet erkend worden, wat voor behoorlijk wat problemen kan zorgen.

De kalmerende signalen kan je verdelen in verschillende categorieën: groen (spannend, maar ik kan deze situatie nog aan), oranje (spannend en ik krijg het almaar moeilijker om met de situatie om te gaan) en rood (ik vind dit veel te spannend en ben echt heel erg bang en oncomfortabel. De situatie wordt voor iedereen gevaarlijk).

Normaal gezien starten honden met het vertonen van de ‘groene’ signalen in een conflictsituatie: liplikken, snuffelen, wegkijken. Dit zijn ‘lage’/ milde? vormen van stressuitingen. 

Als ze echter merken dat deze signalen niets opleveren zullen ze een niveau hoger gaan en ‘oranje’ signalen vertonen: weg gaan, lage houding, bevriezen. 

Als ook deze signalen genegeerd worden door de tegenpartij, zullen ze zich verplicht voelen om agressie te gebruiken door middel van de ‘rode’ signalen: grommen, uitvallen, bijten. 

Neem deze ladder niet te letterlijk. Sommige honden doorlopen niet alle fases of kunnen licht springen van groen naar oranje, terug naar groen en rood. We kunnen niet genoeg benadrukken dat je zeker niet mag straffen als een hond gromt. Want als hij merkt dat hij gestraft wordt voor grommen is de kans groter dat hij leert dat dit niet werkt waardoor hij deze in de toekomst kan overslaan en direct overgaat naar uitvallen of zelfs bijten. Door tijdig te reageren bij het zien van stresssignalen en je hond uit de situatie te halen kan je agressie voorkomen. 

Een praktisch voorbeeld:
Stel dat jouw hond een signaal vertoont uit de groene categorie omdat je hem knuffelt, vb. geeuwen. Jouw hond geeft duidelijk aan dat hij het geknuffeld worden niet fijn vindt. Maar omdat je dit signaal niet herkent en dus ook geen afstand neemt waardoor de spanning voor en van jouw hond kan zakken, zal je hem de volgende keer gewoon opnieuw knuffelen en opnieuw zal jouw hond geeuwen. Op een bepaald  moment zal jouw hond een sterker signaal vertonen omdat hij geleerd heeft dat geeuwen niet helpt om het conflict dat hij voelt, te laten stoppen. Jouw hond zal bij een volgende knuffelsessie misschien proberen vluchten (groen/ oranje) door te spartelen en uit jouw armen te springen. Maar als je ook hier geen gehoor aan geeft, zal jouw hond leren dat ook dit niet helpt en is de kans groot dat hij na x-aantal knuffelsessies vb. gaat grommen (oranje/ rood) om jou op afstand te houden uit schrik weer geknuffeld te worden. Grommen wordt doorgaans wel waargenomen, maar vaak verkeerd geïnterpreteerd: de hond is ‘agressief’. Vaak vragen de mensen zich af waar dit gedrag ‘zomaar ineens vandaan komt’. Het komt duidelijk niet zomaar uit het niets, integendeel. De hond heeft al bijzonder vaak gecommuniceerd dat hij het niet fijn vindt geknuffeld te worden, maar omdat de voorgaande signalen niet werkten, voelde hij zich genoodzaakt steeds zwaardere signalen te gebruiken. Als je deze niet herkent en erkent of respecteert, bestaat het risico dat jouw hond zich genoodzaakt voelt overgaan tot bijtgedrag (rood) in die knuffelcontext. Het is dus overduidelijk waarom het zo belangrijk is om je te verdiepen in de taal van de hond en de conflictsignalen te herkennen en juist te interpreteren. 

Tip! Observeer jouw hond enkele dagen nog beter dan je nu al doet en je zal zien dat hij gedurende de dag heel veel conflictsignalen vertoont: van zodra hij wakker is, tot hij terug gaat slapen. Probeer vooral te evalueren in welke contexten en op welke momenten jouw hond deze conflictsignalen vertoont. Zo kan je hier in de toekomst op inspelen en het leven van jouw hond nog leuker maken.

Voorbeelden van enkele momenten waarop de de kans heel groot is dat je conflictsignalen zal zien bij jouw puppy:

• als je recht naar je puppy loopt omdat dit als bedreigend kan ervaren worden. Ook hier zal een hond vaak wegkijken, zich misschien wat kleiner maken en zijn neus likken.
• als je jouw puppy wil knuffelen. Voor ons is het heel normaal onze liefde te tonen door middel van een knuffel. Een hond ervaart dit niet zo en zal dit net als heel spannend ervaren. Tijdens het knuffelen zien we vaak een tongel (neus likken), wil de puppy zich bevrijden uit jouw armen (vluchten), probeert in jouw handen te bijten en zal hij na de knuffel zich vaak uitschudden. Het kan echter ook zijn dat jouw puppy helemaal verstijft of bevriest en net niet probeert te vluchten. Dit wil echter niet zeggen dat dit beter is.
• als jouw puppy aangeraakt wordt op een moment dat hij dit niet wil. Een typisch voorbeeld is het aaien van de honden als ‘beloning’ als ze bij ons gekomen zijn nadat we hen hiertoe uitgenodigd hebben. Veel honden willen op dat moment niet aangeraakt worden omdat ze in een werkmodus zijn. Dit wil echter niet persé zeggen dat jouw hond nooit graag wordt aangeraakt. Als hij bijvoorbeeld helemaal ontspannen is, zal hij er waarschijnlijk wel van kunnen genieten als je over zijn buik aait.
• een bezoek aan de dierenarts is sowieso bijzonder spannend en stressvol. Bovendien hangt daar ook de geur van zovele andere angstige en stressvolle honden. Je zou voor minder in paniek slaan… Het zou dus niet vreemd zijn mocht jouw puppy van de onderzoekstafel proberen springen of misschien helemaal verstijft van angst.het ontmoeten en begroeten van vreemde honden. 
• Tijdens de eerste wandelingen gaan puppy’s heel vaak zitten omdat ze de vele prikkels (auto’s, fietsers, joggers, bepaalde geluiden en geuren, andere dieren,…) die op hen afkomen nog niet kennen en spannend kunnen vinden. Door te zitten willen ze zichzelf kalmeren en nemen ze de tijd om de prikkels te verwerken. 
• Normaal gezien willen honden absoluut geen conflict aangaan. Dit zullen ze communiceren door conflictsignalen te gebruiken: ze kijken vaak wag van elkaar, gaan bewust geen frontale positie opzoeken, gaan een lagere houding aannemen, bewegen wat trager,…

Welke conflictsignalen kan je zien?

• kop afwenden
• pootje opheffen
• geeuwen (neen, hij is op dat moment niet moe)
• zich uitschudden
• neus aflikken
• langzaam bewegen
• bevriezen
• spelboog vertonen
• gaan zitten of liggen
• in een bocht rond iemand lopen
• beginnen snuffelen
• opsplitsen
• markeren
• glimlachen
• smekken
• puppygedrag vertonen
• oogwit tonen.  
• …

Dit is slechts een kleine selectie van conflictsignalen. Maar dit zijn degene die het meest opvallen en te herkennen zijn.

Daarnaast heb je ook nog overspronggedrag. Dit gedrag komt voor wanneer een hond in conflict komt en niet kan beslissen om een bepaald gedrag uit te voeren. Hij gaat dan een bepaald gedrag uitvoeren dat niet in lijn staat met wat het eventueel zou kunnen zijn. Dit gedrag komt dan uit het zelfverzorgingsgedragstrepertoire. 

Een voorbeeld hiervan is dat jij jouw hond vraagt om te gaan zitten. Je moet het hem tot 3maal toe vragen waardoor jij jouw stem wat verhoogt. Op dat moment begint jouw hond te snuffelen. Hij doet dit niet om jou te pesten of om koppig te zijn maar omdat het voor hem niet duidelijk is wat hij moet doen. Wat hierbij kan helpen is dat je jouw oefening na een 2e keer opnieuw vraagt maar dan jouw handbeweging gebruikt zodat het duidelijk wordt voor jouw hond wat je bedoelt.Vaak komt dit omdat ze het commando nog niet voldoende kennen of omdat ze gefocust zijn op iets anders (hormonen, geuren, stress, …)
Andere voorbeelden van oversprongsgedrag zijn: snuffelen, gaan zitten, zich krabben, zich bijten, zich wassen, 

Uitschudden

Dit werd gedaan omdat de hond wist dat er een andere hond in de auto zat en hij zat te wachten tot deze er uit kwam. 

Pootje heffen

• De Jack russel vindt de persoon in de verte spannend. 
• De beagle kan nog niet goed inschatten wat de intenties zijn van de andere hond waardoor hij even zijn pootje heft. 
• De bulldog wacht op zijn beloning die iets te lang op zich laat wachten.

Geeuwen

Geeuwen kan een teken zijn van vermoeidheid, maar evengoed van stress. Hoe kan je het verschil zien? 

Een hond die geeuwt omwille van vermoeidheid, zal tevens al zijn spieren uitrekken en de mond gaat volledig open. 

Wanneer een hond geeuwt omwille van de stress vertoont hij meer spanning op zijn gezicht. 

Op de eerste foto zie je een hond die geeuwt uit vermoeidheid: Het gezicht is ontspannen en de tong komt er wat uit.

Op de tweede foto heeft de grote hond het precies toch wat moeilijker in die situatie. Is het omdat hij te lang moet wachten om weer door te gaan? Omdat hij de andere honden wat spannend vind? …?

Wegkijken/ afwenden

Een hond die zijn hoofd of lichaam afwendt wilt jou bewust negeren. Hij wil je duidelijk maken dat hij de situatie wat spannend vindt: misschien begrijpt hij niet goed wat je van hem verwacht en kan je het best opnieuw vragen door eventueel gebruik te maken van een handgebaar indien hij dat kent.
Je hebt ongetwijfeld al geprobeerd foto’s te nemen van jouw hond. Vaak zien we dat de honden zich omdraaien omdat ze die lens of die smartphone die naar hen ‘kijkt’ niet leuk vinden. Door zich om te draaien geeft de hond niet alleen aan dat hij de situatie spannend vindt, maar probeert hij ook zichzelf te kalmeren.

Ogen dichtknijpen

De ogen kunnen op veel manieren gebruikt worden om dingen aan te tonen. Deze hond knijpt ze dicht om het oogcontact te verbreken, net zoals de hond ernaast. De oren staan wat schuin en de ogen zijn dicht. Hier zie je het wit van de ogen opnieuw, en de hond kijkt weg, alsook op deze foto.

Neus likken

Ook een die veel voorkomt. 

Bevriezen

Bevriezen betekent dat de hond stilstaat en even niets meer doet. Helaas bestempelen hondenmensen/ eigenaars dit te vaak als koppig omdat ze niet begrijpen dat de hond zich in een voor hem spannende situatie bevindt en tijd nodig heeft om alles te laten bezinken. 

De Jack russel ziet een andere hond terwijl de eigenaar wil wegwandelen. Maar de hond was nog niet klaar naar de andere hond te kijken en de situatie in te schatten (Is die andere hond gevaarlijk? Moet ik me zorgen maken? Wil ik met die hond spelen?).
Wat kan je doen in zo een situatie? Wanneer je weet dat er geen agressie kan optreden, kan je jouw hond best laten kijken en verder de situatie laten inschatten. Wacht tot hij klaar is (m.a.w. als hij zijn blik afwendt van de andere hond, terug in jouw richting komt gestapt, eventueel naar jou kijkt of ter plaatse wat begint te snuffelen) en nodig hem eventueel dan pas uit om verder te wandelen. Als het risico echter bestaat dat jouw hond in een te hoge opwinding zou komen en eventueel agressief gedrag kan vertonen, probeer hem dan mee te lokken met iets leuks: een speeltje of snoepjes kunnen misschien helpen. Opgelet: anticipeer en wacht niet tot jouw hond helemaal in het rood is gegaan. Is jouw hond niet af te leiden, vraag dan zeker raadt aan een professionele gedragsbegeleider.

Gaan zitten of liggen

Heel vaak gaan puppy’s tijdens het wandelen zomaar uit het niets gaan zitten. Dit wordt vaak bestempeld als ‘koppig’, ‘lui’,… Het is echter het tegendeel. Door te gaan zitten, vertonen deze pups een heel goede tactiek om met de spanning van alle nieuwe prikkels waarmee ze in contact komen, te verwerken. Door ze de tijd te geven na te denken over wat ze ruiken, horen, zien, voelen en misschien wel proeven, geef je hen de tijd om er zich van te vergewissen dat alles veilig is. Zo lang jouw pup zich niet veilig voelt, heeft het absoluut geen nut om verder te wandelen. Helaas zijn er nog veel mensen die dit gedrag verkeerd interpreteren en de pup proberen mee te lokken, of nog erger, er aan te trekken. Wat je hiermee bereikt is allesbehalve een pup die zich veilig voelt op straat. Bovendien zal jouw pup gaandeweg leren dat gaan zitten geen ‘toegelaten’ methode is om met de spanning om te gaan, waardoor de kans verhoogt dat hij de volgende keer bij een spannende situatie niet meer voor deze tactiek kiest, maar voor een andere die waarschijnlijk veel minder sociaal acceptabel is: opspringen naar mensen, fietsers, auto’s, blaffen, proberen vluchten en ontsnappingspogingen uit het harnasje,… Als jouw pup dus gaat zitten tijdens de wandeling, ga dan gewoon bij hem zitten en kijk samen naar de wereld rondom jullie. Wacht tot je pup er terug klaar voor is vooralleer je verder kan wandelt.

Ook gaan liggen zien we heel vaak bij honden die het moeilijk hebben in een bepaalde context. Denk hierbij aan de honden die tijdens het wandelen op straat ineens gaan neerliggen omdat ze ‘iets’ zien in de verte zien: een persoon, andere hond,… Aangezien het conflictsignaal heel zelden wordt beantwoord met het vergroten van de afstand in deze situaties, zien we dat deze honden bij het dichter komen van de prikkel op een bepaald moment toch rechtspringen en in de richting van de prikkel trekken. 

Langzaam bewegen

Dit valt niet altijd heel goed op. Stel jouw pup loopt naar jou toe, maar je maakt een plotse beweging die hij spannend vindt, dan kan hij daardoor trager bewegen omdat hij even moet kunnen inschatten of alles wel veilig is.

Spelboog

Dit ken je zeker de hond ligt met zijn ellebogen op de grond en zijn poep steekt omhoog. Jouw pup of hond nodigt jou of een andere hond hiermee uit om te spelen en wil aangeven dat hij geen kwade bedoelingen heeft.

Hier zie je dat de hond vanuit spelboog gaat gaan liggen. Hij rekt zich wat uit om de spanning te laten wegvloeien en gaat dan in sphinx houding gaan liggen. Niet op de bil, want hij moet ervoor zorgen dat wanneer er toch gevaar komt, hij klaar is om te vluchten.

In een bocht lopen

Als je zelf nadenkt over wat je zou doen als je iets of iemand zou tegenkomen waarvan je op een afstand al denkt: ‘Hmmm… dat ziet er een beetje vreemd uit’ of ‘Oei, ik zie daar iemand lopen die ik niet echt vertrouw’. Ongetwijfeld zal je de straat oversteken, of de afstand zo groot mogelijk maken om jezelf wat te kalmeren of in veiligheid te brengen.

Onze pups doen exact hetzelfde als ze iets spannend zien en/ of zich bedreigd voelen.

In dit filmpje zie je hoe twee honden met elkaar aan het spelen zijn, waarbij het kindje zich verplaatst in de richting van één van de honden. De hond houdt het kindje in de gaten en wanneer hij te dicht komt loopt de hond in een boog rond het kindje weg. Van de hond uit is dit een geweldige communicatie en zelfcontrole. Hij neemt het initiatief om afstand te nemen en zo enge of ongewilde situatie te voorkomen en vermijden. Het is in deze situatie van enorm groot belang dat de ouders dit zien, herkennen en erkennen om de hond niet te dwingen contact te maken en ervoor te zorgen dat het kind niet achter de hond aan blijft gaan. Want anders bestaat uiteraard de kans dat de hond zich genoodzaakt voelt sterkere en dus gevaarlijkere signalen te gebruiken om te communiceren dat hij de nabijheid van het kind niet kan appreciëren.

Snuffelen

Iedereen ziet wel dat zijn hond snuffelt. Maar het verschil herkennen tussen het een stresssnuffel en een echte ik-wil-nog-meer-ruiken-en-informatie-verzamelen-snuffel is van groot belang.

Een hond die echt informatie wil verzamelen over een bepaald plekje, zal gemiddeld 10 seconden de tijd nemen om te beslissen of hij daar nog verder wil snuffelen of netverder wil stappen. Vaak hoor je ook een duidelijk gesnuif en soms zelfs een ‘klokkend’ geluid of een geknor.

Bij een stresssnuffel, snuffelt de hond minder lang op dezelfde plaats, snuffelt hij minder geconcentreerd, blijft hij alert en zal hij regelmatig terug opkijken om de omgevig in de gaten te houden.

In het filmpje zie je een hond die kijkt wat er aan het gebeuren is, een beetje snuffelt en dan terug naar de personen kijkt die voor hem staan. Omdat hij die toch maar spannend vindt, snuffelt hij verder.

Glimlachen
Een glimlach bij een hond kenmerkt zich door een gesloten mond en naar achteren getrokken mondhoeken. Dit lijkt schattig, maar eigenlijk is dit een stresssignaal. De hond voelt zich niet comfortabel in de situatie. Hij toont aan dat hij geen gevaar vormt en probeert de stressor te stoppen.

Er bestaat nog een ander soort glimlach waarbij de mond wel open is en de mondhoeken slechts lichtjes naar achteren getrokken zijn. De rest van het hoofd is meer ontspannen: zachte blik in de ogen en ontspannen oren.

Smakken

Een smakkende hond kan je qua beweging vergelijken met een smakkende mens, alleen is de intentie helemaal anders.

Hier zie je een hond die aan het smakken is omdat hij op commando moet blijven zitten en zijn eigenaar op dat moment thuis gekomen is. De zelfbeheersing is op dat moment moeilijk, omdat ze toch liever haar baasje uitbundig wilt gaan begroeten. 

Agressief gedrag

Een hond die agressief gedrag vertoont, kan je niet standaard bestempelen als een agressieve of zelfzekere hond in zijn geheel. Deze honden zijn er ook niet op gebrand om onze positie in te nemen omdat ze zogezegd ‘dominant’ zijn. Net als wij mensen, zal een hond niet zomaar agressief gedrag vertonen, maar enkel als hij geen andere keus heeft. Of omdat hij geleerd heeft dat hij door het inzetten van agressief gedrag, ruimte krijgt. Denk hierbij aan de voorafgaande conflictsignalen die niet herkend en erkend werden en dus voor de hond ook geen nut hadden.

Bestraf agressie nooit! Je zal het probleem enkel erger maken en de kans dat jouw hond opnieuw agressief gedrag zal vertonen wanneer hij de volgende keer zich in dezelfde situatie bevindt, is bijzonder groot. Stel je daarentegen de vraag waarom jouw hond zich genoodzaakt voelt agressief gedrag in te zetten

“every time a dog has a feeling he has to defend himself, he will become quicker and better”. Iedere keer dat een hond het gevoel heeft dat hij zichzelf moet verdedigen, zal hij er beter en sneller in worden. 

Defensieve agressie
Defensieve agressie wordt ingezet door een hond die zich bedreigt voelt in een bepaalde situatie: hij zal zich verdedigen wanneer hij zich daar genoodzaakt toe voelt.

Hoe kan je een hond herkennen die zich defensief-agressief gedraagt?
Het lichaam van de hond staat laag zodat de hond indien nodig, makkelijk kan vluchten. De oren zijn naar achteren gericht. De staart wordt laag gehouden of zelfs tegen de buik aangetrokken om de geslachtsdelen af te schermen. Wanneer de hond zijn tanden zal ontbloten zullen de mondhoeken naar achter getrokken worden waardoor vaak meerdere tanden zichtbaar zijn. Het wit van de ogen is vaak zichtbaar omdat de hond al het oogcontact zal proberen vermijden. Wanneer de hond geen kans heeft om te vluchten, zal hij zich verplicht voelen agressief gedrag te gebruiken. Je kan gegrom, geblaf of piepen horen.

Offensieve agressie 

Door herhaaldelijke blootstelling aan bepaalde prikkels, kan de hond leren offensieve agressie te gebruiken. Je zal zien dat de hond een zelfzekere houding aanneemt: een hoge en naar voor gerichte lichaamshouding. De oren staan rechtop, de staart wordt hoog gedragen, de haren staan mogelijks omhoog. Dit zorgt ervoor dat de hond groter en imposanter gaat lijkt. Als de tanden ontbloot zijn, zie je enkel de voortanden. Er kan grommen of geblaf te horen zijn. De hond zal opkomen voor zichzelf. Dit zie je bijvoorbeeld wanneer een hond die aangelijnd is of achter een hek staat, een andere hond ziet. Wanneer de leiband of het hek verwijderd wordt, kan de hond volledig anders reageren en zich gedragen. 

Soorten agressie

• Bezitsagressie – De hond bewaakt iets dat voor hem belangrijk is. Dit kan gaan eten, speelgoed, een slaapplaats of zelfs een bepaalde persoon zijn. Deze agressie kan zowel offensief als defensief zijn.
  
• Territoriale agressie – De hond vertoont agressief gedrag wanneer zijn territorium of leefdomein betreden wordt door ongenode gasten. Dit kunnen mensen of andere dieren zijn.
  
• Pijngerelateerde agressie – De hond vertoont agressief gedrag ten gevolge van pijn. We zien dit heel vaak bij oudere honden die pijn hebben, maar waarvan de eigenaar zich daar vaak niet van bewust is. Deze honden vinden aanrakingen absoluut niet fijn. Hoe zijn we zelf als we pijn hebben? Ze vertonen vaak agressief gedrag omdat ze iets of iemand op afstand willen houden om te voorkomen dat dit individu hen nog meer pijn zou doen als die hen aanraakt.
  
• Angstagressie – De hond vertoont agressief gedrag als gevolg van angst. Een levend wezen dat bang is, heeft een aantal manieren om met de situatie om te gaan: vechten, vluchten of bevriezen. Welke tactiek het individu kiest, kan zeer sterk wisselen naargelang de context waarin het zich bevindt en van het individu zelf. Wat zou jij bijvoorbeeld doen mocht je aangevallen worden in een donker steegje? Vechten, vluchten of bevriezen?
  
• Maternale agressie –  Wanneer de moederhond pups heeft, is het niet geheel abnormaal dat zij haar kroost zal beschermen wanneer ze zich daartoe genoodzaakt voelt.
  
• Spelagressie – Deze vorm van agressie is zeer onschuldig en zou dus eigenlijk een andere naam moeten krijgen. Honden die te lang met elkaar spelen, belanden vaak in een te hoge opwinding waardoor ze hun zelfcontrole verliezen. Vanuit dit ‘verlies’ zullen ze sneller grommen, happen in de ander hond of onze handen,… Denk hierbij aan twee kleuters die al een hele tijd aan het spelen zijn, moe en prikkelbaarder worden, hun zelfcontrole beginnen te verliezen en daardoor inees ruzie beginnen te maken. Rustig en niet te lang spelen is dus de boodschap.
  
• Prooivangstagressie – Dit is agressief gedrag dat de honden vertonen wanneer ze een prooi vangen en doodbijten.
  
• Idiopatische agressie – Deze vorm van agressie heeft geen duidelijke oorzaak. Honden die zomaar uit het niets agressief gedrag vertonen, moeten zeker door een gedragsdierenarts onderzocht worden. Een tumor, pijn of andere oorzaak kunnen aan de oorzaak liggen. Een bloedonderzoek is een zeer belangrijke eerste stap.
  
• Redirectieagressie – Deze vorm van agressie zien we wanneer de hond gefrustreerd is omdat hij niet de mogelijkheid heeft om tot bij een bepaalde prikkel te raken. Een veel voorkomend voorbeeld is de pup/ hond die in zijn leiband, of in het slechtste geval naar de begeleider  omdat hij niet bij een andere hond, een interessante snuffel,… raakt. 

• In dit filmpje zie je dat de hond heel graag naar het speelgoed wil gaan, maar de leiband verhindert hem om dit te doen. Hierdoor ervaart de hond frustratie en bijt hij in de leiband. 

Even samenvatten

• Neutrale houding waarbij er geen spanning in het lichaam aanwezig is
• Zelfzekere houding waarbij de hond een hoge houding aanneemt: oren vooruit, stijve poten, staart hoog,…
• Onderdanige houding waarbij de hond zich kleiner maakt: staart laag, oren naar achter, wegkijken,…
• Kalmerende signalen: pootje heffen, wegkijken, gaan zitten of liggen, spelboog, puppygedrag, liplikken, smakken, uitschudden,… Deze hebben we op een ladder gezet die onderverdeeld is in verschillende kleuren. Groen wil zeggen dat het nog oké is, oranje dat de hond het toch wel spannend begnt te vinden en rood dat hij zich genoodzaakt woelt zich te verdedigen omdat de vorige signalen genegeerd werden. Belangrijk is dat de stresssignalen of kalmerende signalen niet genegeerd of bestraft mogen worden. Zoniet leert de hond dat deze niet helpen om het confict op te lossen, kan hij leren ze leren ze over te slaan waardoor de kans op bijtincidenten steeds groter wordt. 
• Offensieve en defensieve agressie.
  Offensieve agressie betekent dat de hond voor zichzelf opkomt: we zien een hoge lichaamshouding, rechtopstaande oren, hoge staart, eventueel zijn de voorste tanden ontbloot.
  Defensieve agressie zien we als de hond geen andere keuze heeft dan zichzelf te verdedigen. De mogelijkheid tot vluchten is er niet. De hond maakt zich kleiner, vermijd oogcontact, de oren liggen naar achter en de staart hangt tussen de benen. 
• Ambivalente gedrag. Dit betekent dat de hond zowel offensief als defensief gedrag door elkaar vertoont. De hond is nog niet zeker van de situatie en weet nog niet hoe hij zou moeten reageren. 

Soorten kwispels

Een hond kan verschillende soorten kwispels vertonen. Vaak horen we mensen zeggen: “Ja, maar hij kwispelde”. Helaas zegt de kwispel van een hond niet alles en moet je ook de rest van het lichaam evalueren om de juiste conclusie te kunnen trekken. Bovendien kan een hond op verschillende manieren kwispelen waarbij de ene soort al een meer positieve intentie heeft dan de andere soort. Bedenk ook dat het ene ras zijn staart anders draagt dan het andere ras. het ene ras heeft bijvoorbeeld een krulstaart die op de rug gedragen wordt, de andere heeft een rechtopstaande staart (vb. de beagle), en nog een ander ras kan dan een heel kort knotje hebben (vb. sommige bulldoggen). Deze worden allemaal op dezelfde manier gebruikt om te communiceren hoe ze zich voelen, maar door hun lichaamsbouw kunnen deze soms moeilijker te lezen zijn.

• Neutrale kwispel: De hond voelt zich ontspannen of is aandachtig.
• Stijve kwispel: De staart wordt hoog gedragen en kan korte gespannen bewegingen maken. De hond is alert en voelt zich opgewonden.
• Brede kwispel: De staart beweegt als het ware van het ene oor naar het andere en het hele achterlijf van de hond beweegt mee. Dit is de enige kwispel waarvan je met zekerheid kan zeggen dat de hond zich 100% ok voelt, ontspannen en blij is.
• Propellorkwispel: De staart maakt een draaiende beweging zoals de propellors van een helikopter. De hond voelt zich onzeker en is gespannen. Afhankelijk van de situatie en context kan dit de positieve of negatieve richting uitgaan.
• Lage kwispel: de hond voelt zich onzeker, maar heeft geen slechte bedoelingen.

Onthoud vooral dat je niet alleen naar de stand van de staart mag kijken. Kijk ook naar de lichaamshouding van de hond, in welke situatie hij zich bevindt en vertaal dit naar hetgene hij jou vertelt.

Communicatie door middel van geur

Een hond communiceert niet alleen via lichaamstaal, maar ook via geuren.

De neus van de hond speelt hierbij een zeer belangrijke rol. Honden scheiden VOORNAMELIJK geur af via urine, anaalklieren en door te krabben over de grond. Welke info halen honden uit geuren? Het geslacht van de andere hond, in welke hormonale staat hij/ zij zich bevindt, in welke gezondheid hij/ zij zich bevindt, of de hond al dan niet volwassen is,… 

Het zicht van een hond is minder ontwikkeld dan dat van een mens, maar wanneer je kijkt naar de ontwikkeling van de geur, is die van een hond veel beter. Het is voor een hond heel belangrijk geuren uitgebreid te kunnen bestuderen zodat hij weet wat er rondom zich gebeurt, wie er aanwezig is,…. Het zorgt enerzijds voor mentale uitdaging, anderzijds wanneer honden snuffelen komen endorfines vrij die de hond een goed gevoel geven. Het is daarom van heel groot belang dat jouw hond tijdens het wandelen voldoende tijd heeft en krijgt om te snuffelen. Het duurt gemiddeld 10 seconden vooraleer een hond kan beslissen wat hij met een geurtje wil doen: verder snuffelen en nog meer informatie verzamelen of de wandeling verder zetten? Een wandeling mag dus niet als doel hebben om x-aantal kilometer te doen op x-hoeveelheid tijd. Zorgt dit ervoor dat je wandeling wat langer duurt? Past dit niet in jouw druk dagschema? Maak de wandeling dan wat korter, maar zorg dat jouw hond zich voldaan voelt door te snuffelen. Stel dat je een half uur de tijd hebt om te wandelen, loop de 15 minuten heen en en keer dan rustig terug. Tenzij je over de helpft bent van het eventuele rondje dat je wil doen, dan kan je evengoed verder wandelen. Wanneer je je hond verplicht om iedere keer door te wandelen, zal dit voor frustratie en onrustig gedrag. 

Communicatie door middel van geluid

Blaffen

Een hond zal blaffen wanneer hij iets gehoord heeft, vaak is dit dan om te verdedigen en te waken. Maar ook wanneer ze opgewonden zijn (Denk hierbij aan het filmpje waarbij de herder enthousiast was en heel fel blafte wanneer zijn baasje thuis kwam met de vrachtwagen). Ook kunnen ze gaan blaffen uit angst, als een soort afweermechanisme en uit frustratie. Alles hangt af van de intensiteit en de frequentie van de blaf. 

Grommen

Een hond die gromt doet dit om afstand te vergroten tussen zichzelf en de prikkel die deze reactie uitlokt. Respecteer de hond dus zeker wanneer je dit hoort en zorg dat de stimulus die de hond stresseert verwijderd wordt. Straf in geen geval de hond. Bedenk dat de hond gromt omdat een aantal eerdere conflictsignalen die voor het grommen vertoond werden, genegeerd werden. De hond heeft dus wel duidelijk gezegd dat hij het niet leuk vindt. 

Grommen kan ook voorkomen in spel tussen honden en wanneer je zelf speelt met je hond. Dit heeft niet dezelfde betekenis als het grommen zoals hierboven beschreven. het duidt er wel op dat de opwinding aan het stijgen en de zelfcontrole aan het zakken is. Het is dan ook geen slecht moment om te stoppen met spelen, zeker met onervaren pups die vanuit het verlies van zelfcontrole makkelijk zouden happen, springen, niet meer willen lossen…

Piepen

Piepen wordt gedaan bij begroetingen, frustratie of pijn, aandacht zoeken of bij onzekerheid. Hier ook hangt alles opnieuw af van de situatie waarin de hond zich bevindt. 

Huilen

Wanneer een hond huilt, is dit vaak een teken van eenzaamheid. Ze proberen aan te geven waar ze zich bevinden om zo andere honden aan te trekken. Wanneer een hond huilt, gaat vaak een andere hond hierop reageren door mee te huilen.

Goed! We zijn rond! Ben je nog mee? Even kijken of alles wat is blijven hangen door een paar oefeningen te doen? We gaan een paar filmpjes afspelen. Kijk goed naar wat de hond/ honden doen, schrijf desnoods op en dan overlopen we samen. 

VIDEO

NAYA EN BO – OVERLOPEN HOUDINGEN

De bruine hond is aan het aftasten of de beagle al dan niet wil spelen. De beagle is op dat moment er nog niet aan uit wat ze wil doen. Dit is spel dat je kan laten gebeuren. De bruine hond neemt uiteindelijk afstand en gaat op het einde weg. Ze respecteert de signalen die de beagle vertoont

ANGSTIGE MECHELAAR – OVERLOPEN
Deze mechelaar is echt wel angstig. Hij vertoont signalen die bovenaan aan de agressieladder staan. Ze maakt duidelijk dat de persoon niet dichter mag komen door te grommen, blaffen en door middel van haar lichaamshouding. Dit werd gerespecteerd door de persoon. Ik heb vernomen dat het heeft enige tijd geduurd voor de hond uit de auto kon komen. Het respecteren van wat de hond aangeeft zorgt ervoor dat je vertrouwen opbouwt.

JACK RUSSEL MET BAL – OVERLOPEN  VERSTIJVEN!!
Deze hond toont duidelijk aan dat het balletje niet mag afgenomen worden. Als de persoon toch verder gaat, bestaat de kans dat hij gebeten zal worden.

JACK RUSSEL UITVALLEN AD LEIBAND –  UITLEG
Dit is een typisch voorbeeld van offensieve agressie. De hond hangt aan de leiband, heeft een hoge houding en zag tijdens het filmpje een andere hond.

Jack russel en bruine hond –
In deze situatie vindt de bruine hond de jack russel toch wel spannend. Hij probeert af en toe toenadering te zoeken door aan de jack russel te snuffelen maar de hond verschiet een aantal keer waardoor je kan zien dat hij toch gespannen loopt. In zo een situatie is het interessant, ongeacht de goede bedoeling van de andere hond, om de afstand tussen de hond en de jack russel te vergroten zodat de bruine hond de plaats en de tijd krijgt om zelf op onderzoek te gaan. Je ziet op het eind van het filmpje dat de bruine hond uiteindelijk in een hoek terecht komt, wat een gevaarlijke situatie kan gaan creëren. De hond ziet op dat moment geen vluchtroutes meer en kan zich genoodzaakt voelen zichzelf te gaan verdedigen. Ook heeft hij al verschillende stresssignalen vertoont die genegeerd werden door de jack russel en de persoon die aanwezig is.

Bruine hond die blaft naar Barry – (overlopen)
Als je jezelf in een situatie waarbij je ziet dat de hond zich onzeker voelt en gedraagt ten opzichte van een andere persoon, is het van heel groot belang dat je die persoon vraagt de hond te negeren (niet aankijken, aanraken en aanspreken) en rustig neer te zitten. Hier kijkt de persoon de hond aan, wat bedreigend kan overkomen. Of je kan de hond zelf in veiligheid brengen door hem te verplaatsen, verder weg van de persoon of naar een andere ruimte. Daarnaast is het des te interessanter om hulp in te schakelen en de juiste begeleiding op te starten zodat de hond meer vertrouwen kan krijgen in vreemde mensen. Iedere hond heeft een andere reden voor zijn angsten en die moeten persoonlijk en op maat behandeld worden.